Hoe help ik mijn bange kat?

Stel je voor dat het nacht is. Je bent alleen thuis, in bed en valt bijna in slaap. Plotseling hoor je een onbekend en onverwacht geluid in je huis. Je adrenaline stijgt, je hart klopt in je keel, je staat op scherp. Je durft je niet te bewegen en je ziet elke schaduw. Je fantasie slaat op hol. Je verwacht het ergste.

Dit is exact wat een angstige kat voelt bij veel dagelijkse dingen. Er is geen gevaar, er zal hem niks ernstigs overkomen maar hij voelt het wel zo! Je snapt wel dat dit geen prettig gevoel is, dus wat kun je doen om je kat te helpen?

Geen zin om te lezen, bekijk dan deze video.

Redenen waarom een kat angstig/nerveus is.             

Je kat zijn gedrag wordt gevormd door een mengeling van soorteigen gedrag, zijn genetische basis en zijn ervaringen als kitten. Hierdoor ontstaat de unieke persoonlijkheid van je kat zoals stoer, zeker, reactief, sociaal, voorzichtig, angstig.

De meeste volwassen katten zijn door een goede socialisatie goed opgewassen tegen alles wat ze in het dagelijks leven tegen komen.Angstige katten zijn dat helaas niet en zullen bij de minste of geringste normale gebeurtenissen in vluchtmodus schieten.

• • Een veel voorkomende oorzaak hiervoor is een slechte of gebrekkige socialisatie: dat betekent dat kittens in hun gevoelige periode (op 2 tot 8 weken leeftijd) te weinig hebben meegemaakt. Geen of weinig contact met soortgenoten, andere diersoorten en de mens zorgen er voor dat deze katten hier de rest van hun leven bang voor zijn. Niet opgroeien in een huiselijke omgeving met alle geluiden die daarbij horen veroorzaakt angst voor deze geluiden en situaties.

• • Een andere oorzaak kan zijn dat een kat bange ouders heeft, de ouders geven deze genen over aan hun nakomelingen. Soms kunnen deze kittens zelfs met een goede socialisatie niet leren dat een kattenleven in een normaal huishouden redelijk vrij van gevaar is.

• • Een enkele keer zie je dat een niet bange volwassen kat door een heftige gebeurtenis (traumatische ervaring) plotseling bang is geworden.

• • Een combinatie van bovenstaande factoren.

Overleven

Door een zeer goed ontwikkeld overlevingsinstinct zijn katten altijd alert en reageren snel op een eventuele gevaarlijke prikkel. Deze reactie op mogelijk gevaar uit zich bij katten meestal in vluchten/ontsnappen of verstijven (in de hoop niet gezien te worden) in plaats van vechten. Dit heeft te maken met hun vrij solitaire leefwijze. Vechten is gevaarlijk, raakt een kat door een gevecht gewond dat kan hij niet meer jagen, niet jagen betekent niet eten en niet eten lijdt tot de dood. Logisch dat vechten dus zijn laatste keuze is.

Welzijns aantasting

Continu angstig zijn in een niet gevaarlijke situatie betekent dat de kat de hele tijd een negatieve emotie ervaart. Hij heeft steeds het gevoel dat er iets gevaarlijks staat te gebeuren en door het vrijkomen van het hormoon adrenaline maakt zijn lichaam zich klaar om deze situatie het hoofd te bieden (fight, flight, fright). Het langdurig hebben van een negatieve emotie tast het welzijn van de kat aan, het is dus belangrijk om deze katten te helpen. (de vijf vrijheden).

Mijn kat verstopt zich vaak onder het bed met name als er veel activiteit is in huis.

Dit is een veel gehoord probleem. Heb je pas een kat of kitten in huis gehaald dan duurt het een tijdje (dagen of soms weken) voor hij gewend is aan zijn nieuwe omgeving. Helaas blijven sommige katten bang ondanks een warm welkom en voldoende tijd om zich aan te passen. Bij het minste of geringste rent je kat weg en veel van dit soort katten verstoppen zich onder het bed of bovenop de kast gedurende grote delen van de dag. Mogelijk komt de kat alleen tevoorschijn in de avond als de kinderen naar bed zijn, er geen bezoek is en jij rustig op de bank zit tv te kijken. Als eigenaar vindt je het geen leven om verstopt onder het bed of bovenop of in de kast te zitten.  Je kunt hier als eigenaar gestrest van raken omdat je het gevoel hebt dat je kat niet gelukkig is.

Verstoppen voelt goed.

Het is echter belangrijk om je te realiseren dat verstoppen voor de kat een vlucht is uit een (verwachte) gevaarlijke situatie. Het wordt ingegeven door zijn instinct en het geeft hem een goed gevoel om zich te verstoppen tot het gevaar geweken is. Om te zorgen dat je kat niet meer wegrent om zich te verstoppen zal je dus iets beters moeten aanbieden. Iets wat beter is  dan het gevoel van veiligheid dat de kat krijgt door zijn instinct te volgen.

Ik denk dat mijn kat vroeger is mishandeld want hij is heel bang voor voeten.

Van bange katten wordt vaak gezegd of gedacht dat ze mishandeld zijn en daarom zo bang zijn geworden. Het is echter onmogelijk om met zekerheid te zeggen of een dier vroeger is mishandeld of niet. Het is meestal waarschijnlijker dat de angst en nervositeit van de kat komt  door zijn ouders (genetisch), een slechte socialisatie naar mensen of een combinatie van beide. Reden waarom bange katten vaak bang voor benen/voeten zijn, is simpelweg omdat dit meestal het lichaamsdeel van mensen is die het dichts bij de kat komt en daarom het meest bedreigend is.

Hoe voorkom ik dat mijn kitten uiteindelijk een bange kat blijkt te zijn?

Alhoewel het nooit met 100 % zekerheid te voorkomen is dat je kat angstig is zijn er wel een aantal dingen waar je op kunt letten.  Let op de ouders van het kitten, de omgeving waarin ze opgroeien, zijn er meer huisdieren, zijn er kinderen. Worden de kittens in huis grootgebracht? Komt het kitten uit een opvang besef dan dat kittens van verwilderde katten, die tijdens hun gevoelige periode geen contact met mensen hebben gehad, zich als wilde katten gedragen. Vasthouden en opsluiten veroorzaakt grote angst bij deze dieren. Het kost heel veel tijd en geduld om dit gebrek aan socialisatie te compenseren en zal in veel gevallen ook onmogelijk zijn.

Moet ik zachtjes en langzaam lopen in huis vanwege mijn bange kat?

Veel eigenaren gaan zich anders gedragen in de aanwezigheid van een bange kat, ze proberen zoveel mogelijk rekening te houden met de kat door langzaam en voorzichtig door huis te bewegen. Om zo weinig mogelijk geluid te maken lopen ze op hun tenen door huis en proberen ten allen tijde te voorkomen dat er een deur dichtslaat of er iets op de grond valt. Alles om de kat maar niet te laten schrikken.

Dit heeft echter het tegengestelde effect. Dit geforceerde gedrag veroorzaakt een bepaalde spanning die je kat uitstekend aanvoelt en het bevestigt hem alleen maar in zijn angst. ‘Kennelijk is er iets om bang voor te zijn, want het baasje is ook gespannen’. Het is daarom beter om je normaal te gedragen en juist ontspannen te zijn.

Wat moet je dan wel doen?

Omdat je het zielig vindt voor je kat ben je misschien geneigd om veel tegen je kat te praten tenslotte wil je graag je liefde tonen. Misschien probeer je hem uit zijn verstop plek te halen, omdat je het zielig vindt dat hij daar zit. En wanneer hij dan een keer de kamer in komt zijn alle ogen op hem gericht. Een timide kat zal dit al gauw als bedreigend ervaren en zoekt gelijk zijn verstop plek weer op.

Onzichtbaar

Eigenlijk is het ‘t beste als je kat het gevoel heeft dat hij onzichtbaar is. Dat niemand op hem let wanneer hij rondloopt. Dit betekent dat er geen direct oogcontact mag zijn, er niet tegen de kat gepraat mag worden en dat de kat ook niet aangehaald mag worden. Tenzij de kat zelf laat weten dit graag te willen. Hoe je kunt zien of je kat geaaid wil worden vindt je hier.

Picknicken

Om een positieve associatie met jou te krijgen en de band tussen jullie te versterken kun je gebruik maken van lekkere dingen. Zet iets lekkers zoals stukjes kip of vis of iets anders waarvan je weet dat je kat dit lekker vindt in de kamer en laat je kat dit zelf vinden en opeten zonder dat je je er mee bemoeit (niet praten, niet kijken, niet aankomen). Accepteert je kat dit goed en vertoont hij geen stress signalen dan kun je het schaaltje lekkers een stukje dichter bij waar jij zit plaatsen.

Hoe snel dit gaat en hoe dichtbij je kat uiteindelijk komt, wordt uitsluitend bepaald door de kat. Bij vertonen van acute stress signalen of tekenen van angst gaat het te snel en moet je terug naar de vorige stap. Houdt er rekening mee dat een angstige kat wellicht nooit een schootkat wordt en vraag je af waarom je dat eigenlijk zou willen. Het belangrijkste is toch dat je kat zich gelukkig voelt op zijn eigen voorwaarden en binnen zijn eigen mogelijkheden.

Spel

Positieve interactie tussen jou en je kat kun je uitstekend creëren door te spelen. Spelen is voor een kat jagen en is dus voor iedere kat weg gelegd. Gebruik hiervoor een hengel met een veer of iets dergelijks aan het uiteinde. Voor heel bange katten is het verstandig om het touwtje veel langer te maken dan ze zijn bij de standaard speelhengels, zodat je zelf op ruime afstand van de kat kunt blijven. (Zie mijn video’s over spelen met je kat, hoe je dit op een goede en voor de kat aantrekkelijke manier doet).

Verlies nooit je geduld en probeer de situatie niet te pushen, dit zal alleen maar averechts werken en de angst vergroten.

Alle vooruitgang die je geboekt hebt ben je dan in 1 klap kwijt.

Zoek het hogerop

Katten voelen zich veilig op hoge plaatsen dus zorg er voor dat die er voldoende zijn. Vanuit deze hoge plek kan hij de omgeving en wat er zich allemaal afspeelt veilig observeren. Door het hebben van meerdere hoge veilige plekken in alle kamers kan je kat zich snel terug trekken als hij dat nodig vindt, terwijl hij toch in dezelfde ruimte kan blijven en zodoende op een veilige manier aan alle prikkels kan wennen.

Sommige katten zullen met bovenstaande maatregelen onvoldoende geholpen zijn en hebben behoefte aan ondersteunende maatregelen of een specifiek op de kat gericht plan van aanpak.

Mijn kat was nooit angstig maar lijkt sinds kort bang voor van alles en nog wat.

Elke plotselinge gedragsverandering, maar zeker acute angst, moet nader onderzocht worden. Je kunt het beste eerst je kat door een dierenarts laten onderzoeken om medische redenen (onderliggende ziekte of pijn) uit te sluiten of te behandelen. Als er geen lichamelijke reden voor de plotselinge angst is, maak dan een afspraak met mij voor een gedegen advies.